Of the Baroreseptör refleksi kan damarlarının duvarlarındaki baroreseptörler (ayrıca basınç alıcıları) tarafından başlatılır ve aniden değişen kan basıncı değerlerine dolaşım merkezinin otomatik reaksiyonuna karşılık gelir. Kan kaybına bağlı olarak kan basıncında ani düşüş olması durumunda refleks, dolaşımı merkezileştirerek hayati organlara kan akışını sağlar. Örneğin hipovolemik şok bağlamında durum budur.
Baroreseptör refleksi nedir?
Baroreseptörler, kan damarlarının duvarlarındaki mekanoreseptörlerdir. Mekanoreseptörler, basınç uyarıcılarını kaydeden duyusal hücrelerdir. Kan damarlarının duvarında, reseptörler kan basıncını, özellikle kan basıncındaki değişiklikleri ölçer.
Vücuttaki tüm reseptörler gibi, uyaranları elektriksel uyarıma dönüştürürler ve onları sinir sisteminin diline çevirirler. Merkezi sinir sistemine afferent yollarla sinir uyarımı şeklinde sinyaller gönderirler, buradan gerekirse toplam periferik direnç ve kalp debisindeki değişiklikler başlatılır.
Bu şekilde, baroreseptörler, diğer şeylerin yanı sıra, sözde baroreseptör refleksine aracılık eder. Refleksler, sinir sisteminin belirli uyaranlara verdiği otomatik ve istemli olarak kontrol edilemeyen tepkilerdir. Belirli bir uyaran her zaman bir refleks arkının başlangıcını oluşturur ve bu da her zaman sinir sisteminden aynı tepkiyi uyarır.
Baroreseptör refleksi, baroreseptörlerin bir uyarı şeklinde merkezi sinir sistemine ilettiği kan basıncındaki bir değişiklikle başlar. Bu uyaran iletimi, kan basıncı değerlerini düzenlemek ve böylece dolaşımı sürdürmek için otomatik bir reaksiyonu tetikler.
İşlev ve görev
Baro- veya pressoreseptörler, karotis sinüste ve aortik ark bölgesinde giderek daha fazla yer almaktadır. Orada bulunan basınç alıcıları P-D reseptörleri vardır. Bunlar, diferansiyel ve orantılı reseptörlerin bir kombinasyonuna karşılık gelen potansiyel diferansiyel reseptörlerdir. Uyaranda bir değişiklik tespit edildiğinde, PD reseptörleri aksiyon potansiyeli frekanslarını arttırır ve bu frekansı uyaran sürdüğü sürece tutar. Diferansiyel reseptör gibi, uyaranlardaki değişikliklere tepki gösterirler.
Bununla birlikte, diferansiyel reseptörlerin aksine, sadece uyarıcıdaki değişikliği bildirmekle kalmaz, aynı zamanda orantılı reseptörler için de geçerli olduğu gibi, uyaranın tam süresini merkezi sinir sistemine bildirirler. Sadece stimülasyonun sonunda aksiyon potansiyeli frekansı tekrar dinlenme değerinin altına düşer.
Damar duvarlarındaki reseptörler böylece mutlak kan basıncını ölçer, kan basıncındaki değişiklikleri kaydederler ve ayrıca değişimin hızını algılarlar, böylece kan basıncı genliğini ve kalp atış hızını da kaydedebilirler. Bu ölçümleri medulla oblongata içindeki dolaşım merkezine afferentler yoluyla gönderirler.
Kan basıncı, bu merkezde negatif geri besleme ilkesi kullanılarak düzenlenir. Kan basıncı yükseldiğinde, parasempatik sinir refleks olarak buradan vagus siniri yoluyla aktive olur. Bu, sempatik aktivitede bir azalmaya yol açar. Bu sürecin kalp üzerinde olumsuz bir kronotropik etkisi vardır. Vücut çevresi direnç damarlarında düz vasküler kaslarda ton değişikliği olur.
Öte yandan, reseptörler kan basıncında bir düşüş kaydederse, dolaşım merkezi parasempatik sinir sisteminin aktivitesini engeller. Bu, sempatik sinir sisteminin aktivitesini eşzamanlı olarak artırır, çünkü iki bölge birbirine zıttır ve böylece birbirini düzenler. Düşen parasempatik tonun ve artan sempatik aktivitenin bir sonucu olarak, kalp atış hızı nihayet artar. Direnç damarlarının düz kasları kasıldıkça toplam çevresel direnç de artar. Ek olarak, artan bir venöz dönüş akışı vardır.
Hastalıklar ve rahatsızlıklar
Örneğin, baroreseptör refleksi, kan basıncında keskin bir düşüşe neden olabilecek büyük kan kaybı durumunda hipovolemik şok bağlamında klinik uygulamada rol oynar. Böyle bir olay sırasında aort duvarının gerilmesi azalır, bu da baroreseptörlerin aktivitesinin azalmasına neden olur ve böylece medulla oblongata'ya daha az sinyal göndermelerine izin verir.
Orada bulunan nöronlar, baroreseptör aracılı inhibisyon olmaksızın kalp kasına ve bireysel damarlara ve arterlere artan sinyaller gönderir. Buna karşılık, kalp atış hızı hızlanır ve kalp buna göre daha fazla kan salgılar. Tüm arteriyoller ve damarlar kasılır ve dokulara daha az kan akışı sağlar. Büyük kan kaybı durumunda, kan büyük ölçüde hayati organlara yönlendirilir.
Şok semptomları bağlamında, kanın yeniden dağıtılması esas olarak adrenalin salınımı yoluyla sağlanır ve esas olarak beta-adrenoreseptörler aracılığıyla sağlanır. Hipovolemik şok durumunda, tedavinin odak noktası kan hacminin normalleştirilmesi ve böylece şok sarmalının kırılmasıdır.
Kan basıncını normalleştirmek için hastaya damarlardaki hacmi artıran geniş periferik girişler yoluyla infüzyon solüsyonları verilir. Hacim replasmanının hipovolemiyi telafi etmesi amaçlanmıştır, ancak önemli hipervolemiye yol açmamalıdır. Tüm büyük kan kayıpları için, kanamayı durdurmaya odaklanan nedensel tedavi de verilmelidir.
Bu bağlamda baroreseptör refleksi, hayati organlara kan akışını sağlayan ve bu amaçla daha az önemli dokulardan kanı geri tutan bir şok semptomudur. Şok durumundaki "daha az önemli" dokular, kan basıncı stabilize olana kadar artık oksijen ve besinlerle yeterince beslenmediğinden, tek tek dokular nekrotik hale gelebilir, yani uzun süreli bir şok durumu nedeniyle ölebilir. Bu nedenle, büyük kan kayıplarından sonra hızlı hacim replasmanı şarttır. Kan basıncı normale döndüğünde şok semptomları azalır. Bu noktadan itibaren hayati kan tüm dokulara tekrar ulaşır. Hacim değişimi bu nedenle kan akışının güvenliğini sağlar.
